Ne jemi arsimuar kryesisht nga kushtëzimet, fuqitë dhe mandatet që kanë formësuar perceptimin tonë për botën dhe ndërveprimin tonë me të. Fraza si "Ti je kështu", "Ti je si babai yt", "Ti je i ngathët" Ata na kushtëzuan që nga fëmijëria, duke krijuar një grup besimesh për veten tonë që, në shumë raste, janë i rremë y kufizimet.
Problemi qëndron në vendosjen e më shumë theksit në atë që besojmë në vend të asaj që mund të krijojmë. Tona tru, si instrument mësimor, ka dy kapacitete themelore të lindura: të kuptuarit dhe kujtesën. Të dyja janë thelbësore për procesi përvojat tona të kaluara, por ne rrallë i përdorim ato në mënyrë të ekuilibruar.
Kujtimi: Mbreti i mendjes sonë
Kujtesa na lejon ruaj përvojat për të shmangur rreziqet dhe për të marrë vendime. Megjithatë, ne e kemi glorifikuar kujtesën, duke e bërë atë boshtin qendror të jetës sonë. Për shembull, kur vëzhgojmë një pemë, në vend që ta perceptojmë plotësisht, ne e asimilojmë atë me kujtimet ose kategoritë paraekzistuese në mendjen tonë. Ky mekanizëm mund të kufizojë aftësinë tonë për të jetuar në të tashmen, duke na mbyllur në modele nga e kaluara.
Në vend që të balancojmë kujtesën me të kuptuarit, ne i përjetojmë gjërat përmes filtrit të përvojave tona të mëparshme. Kjo mund të jetë e dobishme për të shmangur gabimet, por gjithashtu mund të kushtëzojë mënyrën tonë të të parit të botës, duke kufizuar tonën liri për të reaguar në mënyrë origjinale dhe të mirëfilltë.
Fuqia e të kuptuarit
Ndërsa kujtesa ruan, të kuptuarit na lejon interpretoj, qëndroni dhe jetoni plotësisht në të tashmen. Megjithatë, ne e kemi harruar këtë aftësi thelbësore të mendjes sonë. Ne thjesht nuk e dimë shih, duke parë një lule, një objekt apo një moment pa e riinterpretuar apo ngarkuar me kuptime historike.
Kur lejojmë mendjen tonë të kuptojë pa lidhje me të kaluarën, të dyja tona bota e brendshme si të jashtme bëhen të lira dhe spontane. Në këtë gjendje, reagimet tona janë të pakushtëzuara dhe ne mund të ndërveprojmë me botën në një mënyrë më autentike dhe krijues.
Ndikimi i përvojave të kaluara në perceptimin aktual
Emocionet që lidhen me përvojat tona të së kaluarës kanë një ndikim të thellë në vendimet tona dhe në mënyrën se si ne interpretojmë botën. Sipas studimeve psikologjike, këto përvoja mund të ndikojnë tek ne në dy mënyra kryesore:
- Paragjykimi emocional: Emocionet tona aktuale mund të jenë një zgjatim i asaj që kemi përjetuar, duke gjeneruar reagime automatike ndaj rrethanave të ngjashme.
- Kujtimet e përhapura: Kujtimet e përvojave intensive, qofshin pozitive apo negative, kushtëzojnë zgjedhjet dhe sjelljet tona në të ardhmen.
Teoria e Përpunimit të Dyfishtë thekson se mendja jonë përdor dy sisteme të ndryshme për të marrë vendime: një shpejt dhe intuitive (Sistemi 1) dhe një tjetër i ngadalshëm dhe i qëllimshëm (Sistemi 2). Përvojat e grumbulluara qëndrojnë në Sistemin 1, duke ndikuar në vendimet tona të shpejta dhe emocionale, ndërsa Sistemi 2 na lejon marrin vendime më analitike dhe racionale.
Si të shëroni marrëdhënien me të kaluarën
Të shërosh dhe të mësosh nga e kaluara, është thelbësore ekuilibër kujtesës dhe të kuptuarit. Kjo do të thotë të pranojmë përvojat tona ashtu siç kanë qenë, pa i gjykuar apo ankoruar në to. Pranimi na çliron, duke na lejuar të nxjerrim mësime të dobishme dhe vazhdoni tutje.
Për shembull, në vend që të fiksohemi pas gabimeve të së kaluarës, ne mundemi analizuar se si këto na formuan për të marrë vendime më të mira në të ardhmen. Të Psikoterapia dhe introspeksioni janë gjithashtu mjete të vlefshme për identifikimin e modeleve të dëmshme dhe transformimin e tyre në mundësi rritjeje.
Kur e lëmë të kaluarën të na informojë, në vend që të na kontrollojë, ne bëhemi agjentë aktivë të së tashmes dhe ndërtues të ndërgjegjshëm të së ardhmes sonë. Liria nuk qëndron në harrimin e të kaluarës, por në kuptimin e saj dhe përdorimin e saj për të krijuar një të tashme të plotë dhe një të ardhme të pasur.